ONOREVOLI ANTON REFALO [MINISTRU GĦALL-AGRIKOLTURA, IS-SAJD U D-DRITTIJIET TAL-ANNIMALI]
MISTIDNIN DISTINI
SINJURI
Hu ta’ gost u pjaċir tiegħi li nilqagħkom hawnhekk fil-Palazz Verdala, wieħed minn tlett palazzi fi ħdan l-Ufficcju tal-Presidenza. Lejn dan l-palazz resqu, mal-milja tas-snin, bosta vjaġġaturi u nies prominenti li waqfu wkoll biex jammiraw dan l-palazz, mistur fil-libsa ta’ forti, li l-Granmastru Verdalle bena bħala l-post tal-mistrieħ tiegħu.
Cedant curae loco – tgħid l-iskrizzjoni li tinsab fuq il-bieb li lkoll minnu għadna kemm għaddejna biex dħalna hawn ġew. Ntreħew f’idejn l-wens ta’ dan l-post – hekk tgħid l-iskrizzjoni. U dan hu fil-fatt dak li qegħdin naghmlu lkoll llum.
Iżda niġu ghall-Imnarja. Tabilhaqq, l-Imnarja hija esperjenza li tiċċelebra il-wirt tanġibbli u intanġibbli Malti – l-identita` Maltija. Bħala waħda mill-festi primarji fil-kalendarju ċelebrattiv tal-Maltin, l-Imnarja kienet wkoll tgħaqqad il-poplu kollu. Filwaqt li l-knisja kienet tfakkar il-kongregazzjoni fil-kwalitajiet ta San Pietru u San Pawl, il-gemgħa kienet tinġabar sabiex tiċċelebra s-sens ta’ familja u ħbiberija b’ħafna modi, fosthom permezz tal-ikel u l-għana.
Illum ersaqna lejn l-Palazz Verdala wkoll bħal dawk ta’ qabilna. Ma ersaqniex biss għall-mistrieħ iżda wkoll biex niċċellebraw festa importanti fil-kalendarju kulturali ta’ pajjiżna fejn is-sagru u l-profan, t-twemmin u l-ambjent jintagħġnu flimkien f’sura tabilħaqq storika iżda wkoll kontemporanja mnebbħa mill-htiega dejjem aktar pressanti li nibzgħu u ngħozzu l-ambjent naturali tagħna. Hu dan l-istess ambjent li l-frott tiegħu għajjex lil missirijietna u li għadu sal-llum jroddilna frott il-art u hidmet il-bniedem.
L-ikel hu għelm ferm importanti tal-identita Maltija. Nsibuħ fil-proverbji u fit-tahdit taghna ta’ kulljum. Magħġun u minsuġ fl-istorja ta’ pajjiżna fejn dak li ġie kkunsmat fuq din il-ġżira mhux biss frott din l-art iżda jixhed wkoll għar-rabtiet storici u kulturali internazzjonali wkoll storiċi.
Nesprima l-ammirazzjoni tieghi dwar l-fatt li dak li ser nikkonsmaw huwa frott ta’ ħafna riċerka. Mill-frammenti li jinstabu fid-dokumenti, l-organizzaturi ta’ din l-esperjenza iddisinjaw menu li jirrifletti kull saff tas-soċjeta Maltija, specifikament tas-sekli sittax u sbatax. Nistgħu nsemmu, per eżempju, Il-ġobon tan-nar, b’referenza li nsibuha fid-Damma ta’ De Soldanis, ġobon Għawdxi li intilef maż-żmien u li llum rega gie skopert mill-ġdid. L-użu tas-silġ, prodott impurtat minn Sqallija li fi kċejjen sofistikati kien ukoll iservi sabiex jippreparaw ikel frisk. U ma jonqosx il-fenek, kif iffakkarna wkoll fill-mibki Oliver Friggieri fil-kitba tiegħu, L-Imnarja Żmien il-Qtil.
Nixtieq naghlaq bill nifrah lill-organizzaturi ta’ din l-attivita lli permezz tagħha nerġgħu niftakru mhux biss kemm l-ikel hu element importanti li sawwar l-identita Maltija izda wkoll l-importanza tal-ambjent naturali taghna, l-gid u l-benna li jaf jroddilna lura meta naghrfu napprezzawħ u nibżgħu għalih. Fl-aħħar u mhux l-anqas din l-attivita ghandha tfakkarna kemm ir-rabtiet ta’ pajjiżna jmorru lil hinn minn xtutna. Konvint li l-organizzaturi ta’ din l-ikla ser jħalluna b’togħma tajba.